حضور فرهنگی ترکیه در آسیای مرکزی(بخش سوم)

ایده شورای همکاری کشورهای ترک زبان شامل کشورهای ترکیه، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان و قرقیزستان ۲۷ سال پیش رقم خورد.

 

 

مدار شرقی: دکتر محمد حسن صنعتی:

ترکیه و روابط فرهنگی با کشورهای منطقه

روابط فرهنگی ترکیه و تاجیکستان. برخی از کشورهای آسیای مرکزی نظیر جمهوری آذربایجان، ترکمنستان، ازبکستان و در این اواخر قزاقستان به تقلید از ترکیه، حروف لاتین را در الفبای خود دخیل و آن‌را جایگزین حروف روسی کرده‌اند. در این مورد تاجیکستان فارسی‌زبان نیز مصون نماند تا جایی که «عادل اسلامی» از محققان برجسته تاجیکستان، در مصاحبه با هفته‌نامه «ملت» چاپ دوشنبه پایتخت تاجیکستان گفته است : «ترک‌زبانان با تدابیر ویژه توانسته‌اند در طول ۱۰۰ سال اخیر، میلیون‌ها نفر از افراد غیر ترک را با زبان و فرهنگ ترکی آشنا کنند و اکنون با برنامه‌ریزی از قبل طراحی شده، این هدف خود را در تاجیکستان نیز به سرعت در دست اجرا دارند.

ترکیه چنین برنامه‌ای را بعد از اعلام ‌استقلال کشورهای آسیای مرکزی در منطقه به اجرا گذاشت و چنین به نظر می‌رسد که در سال‌های اخیر به موفقیت‌های بسیاری دست یافته است. ترکیه امروز تقریبا در تمامی مناطق تاجیکستان مدارس ویژه آموزش زبان ترکی راه‌اندازی کرده است به طوری که با دستچین کردن دانش‌آموزان مستعد و دادن امکانات مناسب، مقاصد خود را به پیش می‌برد.» (علی طائی، “نفوذ ترکیه در حوزه امنیتی-پیرامونی ایران(۳)؛ بررسی حوزه آسیای مرکزی” ) این مدارس نوعا به صورت شبانه روزی اداره می شوند و علاوه بر امکانات رفاهی و آموزشی مناسب ، دارای خوابگاه می باشند. این برای جامعه ای که در اثر شرایط سخت اقتصادی حدود یک چهارم نیروی کار آن در دوره های طولانی مدت عازم روسیه می شوند و به قصد پس انداز و صرفه جویی در هزینه ها از سفر به تاجیکستان خودداری می کنند توجه مغتنم و ارزشمندی است . از سویی خصلت قدرشناسی که ذاتی ملتی اصیل و شرقی چون ملت تاجیکستان است باعث می شود تا همواره حس تشکر آمیز همراه با خوش بینی سرمایه و ضمانتی برای حضور رو به گسترش ترکیه در این کشور باشد.

همکاری میان دو کشور در زمینه آمـوزش و پـرورش در سـال ۱۹۹۲ آغـاز شـد و در سـال ۱۹۹۶ یک توافقنامه در این زمینه به امضا رسید . در حال حاضر در تاجیکستان شش آموزشگاه هر کدام با ۳۰۰ دانش آموز مشغول فعالیت می باشند که البته پیش بینی شده است که تعداد آنها بـه ۲۶ مدرسـه برسد . تقریبا ۵۰ دانشجوی تاجیک نیز در دانشگاه های ترکیه تحـصیل مـی کنند. همه ساله دولت ترکیه برای ثبت نام دانـش آمـوزان تاجیک در مـدارس ترکی در تاجیکستان آزمون برگزار می نماید .ترکیه توانسته است در مدت زمان کوتاهی بـا در اختیار گرفتن فضای فرهنگی و رسانه ای این جمهوری، تا حدودی فضای سکولار خود را بـه ایـن کشور فارس زبان مسلمان نشین آسیای مرکزی انتقال دهد. تبلیغ این فضا در حالی است که دولت تاجیکستان نیز همواره دعوت به روابط لائیک و سکولار را سرلوحه برنامه های خود قرار داده است . ترکیه از طریق سرمایه گذاری سفا رت خود در دوشنبه مرکزی را با نام «هم صدا » ایجـاد کرد که دارای استودیو و سایر امکانات فنی برای ترجمه و دوبله فیلم هـا و سـریال هـای ترکـی است. این مرکز برای دوبله سریال ها، هنرمندان سرشناس تاجیک را بـه همکـاری فراخوانـد و از طرفی، همواره برای پخش سریال ترک از طریـق بر خـی از شبکه هـای تلویزیونی تاجیکستان رایزنی در جریان است. در چنین شرایطی که سینمای تاجیکستان به دلیل مشکلات مالی قـدرت تهیه فیلم و سریال های مورد نیاز جامعه این کـشور را نـدارد، کودکان و نوجوانان تاجیـک، الگوی قهرمانان آرمانی خود را در فیلم های خارجی جستجو می کنند کـه از ایـن نظـرهم بخش قابل توجهی از فضای فرهنگی تاجیکستان در اختیار سـریال هـای ترکـی قـرار گرفتـه است.در همین حال، اختلافات فرهنگی میان ترکیه و تاجیکستان یعنی زبان فارسی مردم آن و احساس تعلّق آنها به فرهنگ ایرانی و مشترکات تاریخی و فرهنگی، نقش ترکیه را در این کشور کمرنگ و ضعیف کرده است و نفوذی که ترکیه در سایر جمهوریهای آسیای مرکزی به دست آورده در تاجیکستان میسّر نشده است.. (ر.ک : محمد جواد رنجکش، ” بررسی تطبیقی دیپلماسی فرهنگی ایران و ترکیه در آسیای مرکزی”.نیز: علی طائی، “نفوذ ترکیه در حوزه امنیتی-پیرامونی ایران(۳)؛ بررسی حوزه آسیای مرکزی”)

روابط فرهنگی ترکیه و قزاقستان . ترکیه اولین کشوری بود که استقلال قزاقستان را به رسمیت شناخت . وجـود اشـتراکات فرهنگی و زبانی بسترهای ژئوپلیتیک مناسبی را بـرای تعمیـق مناسـبات راهبـردی میـان دو کشور مهیا ساخته است .مناسبات ترکیه با قزاقستان بعد از سفر نورسلطان نظربایف به ترکیه در مسیر همکاری های راهبردی قرار دارد . قزاقـستان بـا حمایـت بنیاد ترکی ” کاتیف” ، ۲۸ مؤسسه آموزشی وابسته به ترکیه را در این کشور فعال کرده اسـت که حدود ۱۰ هزار دانش آموز در آنها تحصیل می کننـد . ترکیـه در سـال ۱۹۹۱ در قزاقـستان دانشگاه بین المللی قزاق – ترک “خواجه احمد یسوی” را در شـهر ترکـستان تأسـیس کـرد . همچنین دانشگاه دیگری به نام “سلیمان دمیرل” از سوی روسای جمهور دو کشور در سـال۱۹۹۶ تأسیس شد . بعلاوه از سال ۱۹۹۲ تا سال ۲۰۱۰ حدود سه هزار دانشجو ی قـزاق در دانشگاه های ترکیه تحصیل کـرده انـد و حـدود هـزار دانـشجو از ترکیـه در دانـشگاه هـای قزاقستان مشغول تحصیل هستند.دانشجویان در بدو ورود به مدّت یک سال زبانی ترکی و روسی فرا می گیرند. (محمد جواد رنجکش، ” بررسی تطبیقی دیپلماسی فرهنگی ایران و ترکیه در آسیای مرکزی”)

یکی از ویژگیهای قزاقستان با توجه به تحقق نسبی طرح های توسعه محور در این کشور و کسب توانمندیهای متمایز کننده در این جمهوری ، قابلیت و قدرت قزاقستان در امر ترکی سازی و نشر زبان و فرهنگ ترکی در بین کشورهای منطقه است.این خود باعث می شود تا در تدابیر و طرح های ترکیه ، این کشور جایگاه علی حده ای داشته باشد. نورسلطان نظربایف، رئیس جمهور قزاقستان در دید جمهوری ترکیه دارای جایگاه بزرگی است. ترکیه ضمن تحسین تلاشهای نظربایف برای همکاری دولتهای ترک همواره از وی با عناوینی چون ریش سفید و رهبر حکیم جهان ترک یاد می کند. در آنکارا مجسمه ای برازنده از نظربایف نصب شده است (دکتر جمیل دوغاچ ایپک، “نگاه سیاست خارجی ترکیه: روابط مستحکم ترکیه و قزاقستان”).

روابط فرهنگی ترکیه و قرقیزستان. چهارده مدرسه ترکی و ۲۱ مؤسسه آموزش زبان ترکی که با حمایت مرکز ثبات ترکیـه در قرقیزستان ایجاد شده است کار آمـوزش ۸۵۰۰ دانـش آمـوز قرقیـزی را بـر عهـده دارنـد . همچنین دو دانشگاه مشترک قرقیزـ ترک موسوم به «مناس» و «آته ترک » در قرقیزستان وجود دارد که بیشتر دانشجویان آن از شاگردان مدارس ترکی این کشور هستند . به طـورکلی طی دوران استقلال قرقیزستان حدود سه هزار جوان قرقیزی در دانشگاه های ترکیه تحـصیل کرده اند .

قرقیزستان یکی از پنج جمهوری آسیای مرکزی است که ترکیه توانسته است فعّالیتهای زیر را در این کشور دنبال نماید:

ایجاد دانشگاههای مشترک ترکی- قرقیزی: دانشجویان این دانشگاه به وسیله ی اساتید تحصیل کرده ی محلّی و اساتیدی که از ترکیه اعزام می شوند، آموزش دیده و ضمناً در ادامه بورسیه هایی برای آنان در دانشگاههای ترکیه در نظر گرفته میشود.

استفاده از وسایل ارتباط جمعی: رادیو، تلویزیون و روزنامه ها از مهمترین زمینه ها در اقدامات فرهنگی ترکیه در این کشور محسوب می شوند. در برنامه های صوتی و تصویری رادیوها و تلویزیون ها ، همچنین مطالب و محورهایی که در مطبوعات مورد پردازش قرار می گیرد و معمولا در قالبها و ساختارهای متنوع تر و جذاب تری تهیه و تولید می شود و به همین دلیل هم از مولفه های اثر گذاری بیشتری برخوردار است ، تلاش می شود احساسات ناسیونالیستی مردم منطقه در مورد زبان مشترک و برادری اقوام مختلف ترک زبان برانگیخته شده و به آنان تفهیم شود که این کشورها متعلّق به دنیای واحدی هستند که از یکدیگر جدا شده اند و می بایست دوباره متّحد گردند.

برگزاری دوره های آموزشی برای مدیران و مقامات مختلف قرقیزستان: این دوره ها در زمینه های مختلف فرهنگی، تحقیقاتی، فنّی و غیره در شهرهای ترکیه برگزار می گردد. بازدید از شهرهای ترکیه خصوصا پایتخت و شهرهای مهم دیگر در این کشور برای مدیران و نخبگان قرقیزی که معمولا با کاستی های کشور خود روبرو بوده اند ، تمهیدی است که در باب ترکیه حسی از اعجاب و احترام و بلکه همراهی و انقیاد در مسائل منطقه ای و جهانی به دنبال می آورد.

تبادل توریسم: با توجّه به تبلیغات وسیعی که در شبکه ی تلویزیونی ترکیه در مورد جاذبه های توریستی این کشور صورت می گیرد، به نظر می رسد تعداد افرادی که به این منظور به ترکیه سفر میکنند رو به افزایش است. در این سفرها علاوه بر تبلیغ مضاعف جاذبه ها و توانمندیهای ترکیه و تقویت درآمد بخش گردشگری، فرصتی پدید می آید تا با توجه به آنکه نوعا متمولین و افراد صاحب سرمایه قرقیز چنین امکانی دارند ، جاذبه ای برای سرمایه گذاری در ترکیه شناسایی شود و از سویی شناخت بهتری از زمینه های صادرات به بازارهای آسیای مرکزی برای دست اندرکاران تجارت در ترکیه حاصل شود.

چاپ کتاب: یکی از فعّالیتهای ترکیه در زمینه های مختلف، چاپ کتاب می با شد. تا کنون کتابهایی در زمینه ی وضعیت اقتصادی قرقیزستان، راهنمای سرمایه گذاری در قرقیزستان، جشن هزاره ی ماناس و برخی موارد دیگر چاپ و به بازار عرضه شده ا ست . (محمد جواد رنجکش، ” بررسی تطبیقی دیپلماسی فرهنگی ایران و ترکیه در آسیای مرکزی”) در چاپ کتاب نیز با توجه به دست برتر طرف ترک در دسترسی به امکانات و افراد حرفه ای تر در امر چاپ و نشر، موضوعاتی به طور عمده مطمح نظر قرار می گیرد که معطوف به هدفگذاری های فرهنگی آنان ، تعریف و توجیه پیدا می کند.در این فرآیند یکی از اقدامات ، کمک ترکیه به چاپ کتابهایی از نویسندگان کشور میزبان است که به علت مشکلات مربوط به سرمایه گذاری از انتشار محروم مانده اند. و در این بین، یکی از نتایج ، ایجاد حس تعلق در نویسندگان قرقیزی – که علاقه مند انتشار اثر و رونق کارنامه علمی خود بوده اند – نسبت به فرهنگ و باورداشتهای کشور نشر دهنده است. این حس تعلق در جوامعی از این دست که هنوز درصد نفوذ تحصیلات عالی در آنها به سطح قانع کننده ای نرسیده و بالتبع جایگاه مولفان و محققان درعداد نخبگان اثر گذار در حد عالی به نظر می رسد ، زمینه ای است تا در رویکردهای داخلی و خارجی نگاه نسبت به ترکیه ، مثبت و همراه باقی بماند.

طی یکی دو سال اخیر رفت و آمد بین مقامات ترک و قرقیز به طرز چشمگیری افزایش یافته و تلاش می شود تا روابط دو کشور در زمینه های گوناگون گسترش یابد. چندی پیش خبرگزاری آناتولی اعلام کرده بود: بنیاد معارف ترکیه پس از تامین مقدمات لازم سال آینده در قرقیزستان آغاز به کار خواهد کرد. این بنیاد در مرحله نخست، مدارسی را در بیشکک پایتخت این کشور احداث می‌کند. بعلاوه، سومین مسابقات جهانی بازی‌های عشایر که امسال قرقیزستان میزبا‌ن آن بود، سال ۲۰۲۰ در ترکیه برگزار می شود.

روابط فرهنگی ترکیه و ازبکستان. جنبش فتح االله گولن در ازبکستان تنها در سال تحصیلی ۱۹۹۲ـ ۱۹۹۳ ، ۱۸ مجتمـع آموزشی با هزینه ۱۱/۵ میلیون دلار در ازبکستان احداث کرد که ۹۴ %از فـارغ التحـصیلان آن وارد دانشگاه شده اند. همچنـین مدرسـه بـین المللـی اولوگبـک تاشکند از سال ۱۹۹۵ به عنوان یک سرمایه گذاری مشترک میان شـرکت سـیلم ترکیـه و وزارت امورخارجه ازبکستان تأسیس شد ، امـا در سـال ۲۰۱۱ مقامـات ازبـک فعالیـت ایـن مدرسه و تعدادی از موسسات آموزشی که توسط جنـبش گـولن تأسـیس شـده بـود را بـه حالت تعلیق درآوردند . آنها دلیل این اقدامات را برخی نگرانی های امنیتـی و موانـع اداری ذکر کرده بودند . اما پس از رایزنی های مقامات وزارت آموزش و پرورش ترکیه در خـصوص اعتماد سازی ، این مؤسسات دوباره بازگشایی شدند . اگرچه فرهنگ و سینمای ترکیه از جایگاه ویژه ای میان مردم ازبکستان بر خـوردار اسـت ، اما به طور کلی به دلیل بدبینی دولت ازبکستان به اقدامات ترکیه، ایـن کـشور نتوانـسته فعالیتهای فرهنگی زیادی در این جمهوری انجام دهد. بعد از انفجار سال ۱۹۹۹ در تاشکند، ازبکستان نظام سفر بدون روادید برای شهروندان ترکیه را لغو کرد و ترکیه نیز مقابله به مثل کرد و در پی آن روابط دو کشور به سردی گرایید.

ایده شورای همکاری کشورهای ترک زبان شامل کشورهای ترکیه، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان و قرقیزستان ۲۷ سال پیش رقم خورد ولی ازبکستان به علت اختلاف با ترکیه از پیوستن به این شورا خودداری کرد که در جریان سفر دو سال پش اردوغان به تاشکند، دو کشور در این زمینه نیز به توافق رسیده اند. در واقع ازبکستان نیز از جمله کشورهای علاقه مند به ترکی سازی و گسترش زبان و فرهنگ ترکی در منطقه شناخته می شود ، با این تفاوت که برخلاف قزاقستان که در این حرکت نوعی شیخوخیت برای خود قائل است ، ازبکستان با تلاش ترکیه برای در دست داشتن هدایت این اقدام مخالفت ضمنی دارد. وزیر خارجه ازبکستان می گوید، کشورش گسترش همکاری با شورای موسوم به همکاری کشورهای ترک زبان در زمینه های مختلف را خواستار است.”عبدالعزیز کامل اف” در دیدار با “بگداد امرییف” دبیرکل شورای موسوم به همکاری کشورهای ترک زبان در تاشکند گفته بود: افزایش فعالیت شورای همکاری کشورهای ترک زبان برای ازبکستان از جذابیت قابل ملاحظه ای برخوردار است. شورای موسوم به همکاری کشورهای ترک زبان، یک سازمان منطقه ای است که برای تحکیم روابط کشورهای به اصطلاح ترک زبان تلاش می کند. این شورا در اکتبر ۲۰۰۹ در “جمهوری خودمختار نخجوان” تاسیس شده است.نخستین بار نظریه ایجاد شورای کشور‌های ترک‌زبان از سوی “نورسلطان نظربایف” رئیس جمهوری قزاقستان در سال ۲۰۰۶ میلادی مطرح شد.وی معتقد بود که این شورا باید انگیزه‌ای برای اتحاد منطقه‌ای قدرتمند ایجاد کند و تمامی علائم لازم حقوقی و ساختاری را داشته باشند.با وجود این تاکنون به علت اختلاف با ترکیه، ازبکستان از پیوستن به این شورا خودداری می‌کرد. در دوران زمامداری “اسلام کریم اف” ، رئیس جمهوری سابق ازبکستان ، دولت تاشکند همواره تاکید می کرد ، به همکاری با ترکیه به عنوان کشوری که قصد دارد نقش “برادر بزرگتر” را برای جمهوری های آسیای مرکزی از جمله ازبکستان بازی کند ، تمایلی ندارد.

تمایل ازبکستان به برقراری رابطه با شورای همکاری به اصطلاح کشورهای ترک زبان درحالی است که ، این نشست ها در نخستین گام ها ، درعمل ناکام مانده و نشان داده که کارایی چندانی ندارند. در حقیقت ، در چارچوب نشست موسوم به کشورهای تُرک زبان ، روابط ترکیه با جمهوری های آسیای مرکزی را باید درچند بخش کلی خلاصه کرد. ازجمله این که نفوذ ترکیه در جمهوری های آسیای مرکزی و قفقاز در زمینه های امور فرهنگی و آموزشی، اقتصادی و سرمایه گذاری، انرژی و امنیت انتقال انرژی متمرکز است. در این ارتباط ، “دمیتری اورلوف” مدیرکل مرکز تجزیه و تحلیل “راهکار شرق و غرب” و کارشناس سیاسی و فرهنگی روسیه گفته است: “ادامه موجودیت اتحاد برابر کشور‌های ترک‌زبان مورد تردید قرار دارد. رشد تولید ناخالص داخلی ترکیه سه برابر سریع‌تر از جمهوری های آذربایجان، قزاقستان و قرقیزستان است و مسلما” این نابرابری اقتصادی عواقب سیاسی به دنبال دارد، چرا که کشور‌های منطقه بعد از فاصله گرفتن از روسیه ، به “برادر بزرگتر جدیدی” برای خود نیاز ندارند،ضمن اینکه قزاقستان خود ادعای رهبری در منطقه آسیای مرکزی را دارد و در این راستا،گام بر می دارد”. مقام های کشورهای موسوم به ترک زبان عمدتا” با مترجم در نشست ها حضور می یابند. این امربه معنای آن است که، زبان ترکی که عامل اصلی پیوند میان این دسته از کشورها است، زبان مشترک این کشورها نیست. در واقع نشست کشورهای ترک زبان یک اقدام سیاسی است که از سوی ترکیه و برخی از دولت های عضو این نشست نظیر جمهوری آذربایجان و قزاقستان پیگیری می شود.

ازبکستان به دلیل جمعیت، وسعت و پیشینه ی تاریخی از جایگاه برجسته ای در منطقه ی آسیای مرکزی برخوردار است. با وجود این، مناسبات این کشور با ترکیه هیچگاه به نحو مطلوب تنظیم نشده است. (ر.ک: محمد جواد رنجکش، ” بررسی تطبیقی دیپلماسی فرهنگی ایران و ترکیه در آسیای مرکزی”)

حضور ترکیه در عرصه فرهنگی ترکمنستان . ترکیه در بخش فرهنگی، رسانه ای و حتی مذهبی ترکمنستان با توجه به وجـود اشـتراکات زبانی و تاریخی ، حضوری محسوس تر از دیگر کشورها دارد و مقامات آنکـارا هـم چنـان در پـی افزایش نفوذ فرهنگی خود با روش های مختلف بـه ویـژه فرهنگی و رسـانه ای در ایـن کـشور هستند. دانشگاه و مدارس بین المللی ترکمن ترک از ابزارهـای مـ ؤثر حـضور تـرک هـا در عرصـه آموزشـی و فرهنگـی ترکمنـستان محسوب مـی شــوند. دانشگاه بـین المللــی تـرکمن تــرک کــه از ســوی ترکیــه اداره مــی شــود از ســال ۱۹۹۴مــیلادی فعالیــت خــود را آغــاز کــرده و در کنار آن مدارس ترکمن ترک نیز که در تمامی مقاطع تحصیلی پیش از دانشگا ه دانش آمـوز می پذیرد به فعالیت آموزشی و فرهنگی مشغول است . بیش از ۱۶۵۰نفر از دانشجویان ترکمن در مدارس آموزش عالی ترکیه در رشته هـای مختلـف تحـصیل مـی کننـد . برخـی آمارهـا از آموزش حدود ۳۰ هزار نفر در نهادهای آموزشی ترکیه از ابتدای استقلال ترکمنستان تاکنون حکایت دارد . مرکز آموزش زبان های خارجی و رایانه باشکنت بـه یکـی از مراکـز بـزرگ فرهنگـی و آموزشی ترکمنستان تبدیل شده که علاوه بـر تـرکمن هـا، سـایر اقلیـت هـا و حتـی فرزنـدان دیپلماتها برای فراگیری زبان انگلیسی و رایانه به این مرکز مراجعه می کنند. ترکیه علاوه بـر فعالیت آموزشی در داخل ترکمنستان همانند آمریکا هر سال با برگزاری آزمون از بین دانـش آموختگان مقطع متوسطه دانشجو برای تحصیل پذیرش می کند . ترکیـه در سالهای گذشته چندین مسجد در ترکمنستان احداث کرده است.

علاوه بر حضور در زمینه های آموزشـی و مـذهبی، ترکیـه تن هـا کـشوری اسـت کـه حـضور پررنـگ رسانه ای در ترکمنستان دارد به طوری که هر یک از رسانه های معتبـر دیـداری، شـنیداری و مکتـوب ترکیـه نماینـدگی در عـشق آبـاد دارنـد. در عرصـه خبـری و رسـانه ای ترکمنـستان ، شبکه های تلویزیونی تی . آر. تی، سامان یول و خبرگـزاری نیمـه دولتـی آنـاتولی ، اخلاص و روزنامه بین المللی زمان و مجلـه اقتـصادی اکـو ویترین و خبرگزاری خصوصی جیهان در ترکمنستان فعالیت دارند. این سازمان های تلویزیونی و خبری هر کدام در عشق آباد دارای دفتـر بـوده و برخی از آنها به صورت منطقه ای اخبار آسیای مرکزی را نیز پوشش می دهند. رسانه های جمعی تـرک مستقر در ترکمنستان علاوه بر اطلاع رسانی از اوضاع داخلی ایـن کـشور بـرای مـردم ترکیـه، نسبت به اطلاع رسانی به مردم ترکمنستان از طریق کانال های متعدد شبکه تلویزیونی دولتـی ترکیه و با انتشار منظم هفته نامه زمان ترکمنستان اقدام می کنند. شبکه تلویزیونی تی . آر. تی ترکیه از طریق کانال موسوم به تورک تی . آر. تی که یکی از کانال های هفتگانه این شبکه است ، هر روز عصر به مدت سه ساعت برنامه های خود را برای مردم ترکمنستان، همزمان با ترکیه پخش می کند. این برنامه ها، بخش های متنوعی همچـون اخبار، موسیقی، معرفی جاذبـه هـای گردشـگری ترکیـه و سـریال هـای تلویزیونی بـا مضامین اجتماعی و خانوادگی را شامل می شود.هفته نامه زمان ترکمنستان مهم ترین ابزار اطلاع رسانی و تبلیغاتی ترک ها در ترکمنستان محسوب می شود. این هفته نامـه تنهـا نـشریه وابـسته بـه یـک نشریه خارجی است که در ترکمنستان به چاپ می رسد و به دلیل انعکاس رویدادهای منـاطق مختلف جهان از نشریات داخلی ترکمنستان متمایزتر است . در میان خبرنگاران خارجی مـستقر در ترکمنستان هم اکنون ترک ها بیشترین تعداد را به خـود اختصاص داده اند و در مناسبت هـای مختلف خبری تعداد آنها پرشمارتر از دیگر خبرنگاران است .

در این کشور، حضور فرهنگی ترکیه قوی بوده و در کنار فعّالیتهای گسترده ی بازرگانی و ساختمان سازی و فعّالیتهای صنعتی و عمرانی ، فعّالیتهای گسترده فرهنگی دارد، از جمله: بیست مجتمع آموزشی بزرگ، دانشکده ی الهیّات ترکمن، ساخت یک مسجد بسیار بزرگ مانند مسجد ایاصوفیا در عشق آباد که در کنار آن شورای دینی نیز در ساختمان آن مستقر است، پخش برنامه ی تلویزیونی کانال صحرا با روزانه حدود ۱۰ ساعت برنامه، تأسیس کلاسهای آموزش زبان ترکی استانبولی و اعزام دهها استاد دانشگاه ترک (همان).

ترکیه در قبال ترکمنستان نیز مشابه جمهوری آذربایجان شعار «یک ملت و دو دولت» را سرلوحه پیشبرد دیپلماسی خویش کرده است. ظرفیت و توان اقتصادی و تولیدی غیر قابل مقایسه ترکیه نسبت به کشورهای آسیای مرکزی و در مقابل ، انفعال بعضی از این کشورها در برابر ترکیه باعث توافق بر سر چنین شعاری است ، وگرنه ، در عرف سیاست ، این شعار به همان اندازه که می تواند القای یگانگی سیاسی نماید ، متضمن تعریف دو حاکمیت برای یک سرزمین به نظر می رسد . رجب طیب اردوغان در سفری که به ترکمنستان داشت عنوان کرد که: «اهداف ترکیه در ترکمنستان تنها به سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی محدود نخواهد شد و ترکیه در اجرای طرح‌های اجتماعی دولت ترکمنستان، به توسعه و پیشرفت این کشور کمک خواهد کرد».در مقابل بردی محمداُف نیز اظهار داشت که تلاش می‌کنیم روابط خود را با ترکیه بر اساس دیدگاه «یک ملت و دو دولت»، هرچه بیشتر توسعه دهیم. (علی طائی، “نفوذ ترکیه در حوزه امنیتی-پیرامونی ایران(۳)؛ بررسی حوزه آسیای مرکزی” )

ترکمن ها ملتی شناخته شده اند که به اصالتهای فرهنگی خود پای بندند. همین باعث شده است که در کنار توجه به زمینه های مورد علاقه آنها از حیث نیازهای علمی و صنعتی، ترکیه به بهانه های مختلف برنامه هایی در جهت معرفی و بزرگداشت آیین ها و آداب ترکمن ها در بعضی شهرها از جمله سیواس ترکیه برگزار نماید. سال گذشته مراسم افتتاحیه روزهای فرهنگ این کشور در شهر سیواس ترکیه و با حضور اساتید هنرمند ترکمنی در تاریخ ۱۰ ژوئیه برگزار شد. این مراسم با حضور چهره های فرهنگی و هنری ترکیه، تاریخدانان و مورخان هنری و فعالین رسانه ای برگزار شد. در جریان روزهای فرهنگ ترکمنستان در ترکیه نمایشگاه هنرهای تزئینی و آثار ارزشمند موزه ای به همراه یک نمایشگاه عکس نیز آغاز به کار کرد. هم چنین مرکز کنگره شهر سیواس نیز میزبان اکران یک فیلم ترکمنی بود. نمایشگاه اشیای نادر و کمیاب موزه ای، آثار هنرهای تزئینی به همراه عکس ها و کتاب های ترکمنی نیز در کتابخانه شهر سیواس برگزار شد. مرکز فرهنگی آتاترک شهر سیواس نیز میزبان کنسرت هنرمندان ترکمنستانی بود. فیلم “آت میرات” که به هنر تربیت اسب به ویژه سنت سوارکاری ترکمن اختصاص دارد نیز به عنوان بخشی از روزهای فرهنگ ترکمنستان در ترکیه نمایش داده شد. روابط ترکیه و ترکمنستان نشان می‌‌دهد که مناسبات این ۲ کشور در دوره ریاست جمهوری «قربانقلی بردی‏‌محمداف» بیش از هر زمان دیگری گسترش یافته‌ است و به نظر می رسد ترکمن ها هنوز خرسندی ناشی از این جمله رئیس جمهور سابق ترکیه – عبدالله گل- را در خاطر نگه داشته اند که ما ترکها هم خود را ترکمن می دانیم. اما آنها با قدری رجوع به گذشته می توانند سخن ” اوزال” هشتمین رئیس جمهور ترکیه را نیز به خاطر بیاورند که ” قرن ۲۱ قرن ترک خواهد بود”.