چرکس‌های اسرائیل؛ اقلیتی در آرزوی تشکیل کشور مستقل

 چرکس‌ها (به معنای قفقازی‌ها یا آریایی‌ها)، اقلیتی کوچک در اسرائیل هستند که هویتی عجیب دارند: آن‌ها اسرائیلی‌اند اما یهودی نیستند و مسلمان‌اند اما عرب فلسطینی نیستند؛ آن‌ها قفقازی‌هایی هستند که در نیمه دوم قرن نوزدهم به فلسطین که در آن زمان تحت حاکمیت امپراتوری عثمانی بود، رسیدند.

به گزارش مدار شرقی، آن‌ها در ابتدا در کوهستان‌های منطقه قفقاز ساکن بودند. پس از جنگ قفقاز در فاصله سال‌های ۱۸۱۷ تا ۱۸۶۴ که به تصرف قفقاز شمالی از سوی امپراتوری روسیه انجامید، این منطقه به روسیه الحاق شد و پاک‌سازی قومی علیه این مناطق صورت گرفت. در نتیجه این جنگ، حدود ۱٫۵ میلیون قفقازی کشته و یک میلیون دیگر از کوهستان‌های قفقاز تبعید شدند.

به نوشته‌ی هاکریا۲۰۴۰، پس از آن عثمانی‌ها به چرکس‌ها اجازه دادند که به سرزمین عثمانی مهاجرت کنند با این امید که از نیروهای جنگی آن‌ها در نبردهایشان در اروپای شرقی و بالکان استفاده نمایند اما شکست‌های پی‌درپی عثمانی‌ها در مقابل نیروهای اروپایی، حکومت عثمانی را در سال ۱۸۷۸م به کوچ دادن چرکس‌ها و انتقال آن‌ها از اروپا به شهرهای شرقی عربی و شبه‌جزیره‌ آناتولی مجبور نمود. به این ترتیب، چرکس‌ها به فلسطین، سوریه و اردن رسیدند و در نقاطی از سرزمین‌های این کشورها پراکنده شدند.

سلطان عثمانی از آن‌ها خواست در روستاهای ریحانیه و کفر کما اسکان یابند. در حال حاضر نیز محل تمرکز چرکس‌ها در این مناطق تپه‌های سبز جلیله است و برخی از چرکس‌ها نیز نزدیک محل کار خود در بسیاری از شهرهای اسرائیل اسکان یافته‌اند. ریحانیه در ۹ مایلی شمال صفد و کفر کما در ۱۳ مایلی جنوب غرب طبریه قرار دارد.

امروز حدود ۲ میلیون نفر از چرکس‌های جهان در ترکیه، ۱۲۰ هزار نفر در سوریه، ۱۰ هزار نفر در اردن و بیش از ۴ هزار نفر در اسرائیل زندگی می‌کنند. حدود ۵ میلیون نفر از آن‌ها نیز در ناحیه فدرالی قفقاز شمالی در روسیه ساکن هستند. چرکس‌ها به مدت هزار سال، مسیحی بودند اما از قرن ۱۶ تا ۱۹ تحت حاکمیت تاتارها و ترک‌های عثمانی، مسلمان شدند.

آن‌ها در هیچ یک از دسته‌بندی عرب یا یهودی جای نمی‌گیرند. چرکس‌ها فلسطینی نیستند اما از آنجا که مسلمان هستند با اکثریت یهودی اسرائیل یکپارچه نشده‌اند. آن‌ها با عرب اسرائیلی‌ها نیز یکپارچه نشده‌اند زیرا به اسرائیل وفادارند و فرزندان خود را به خدمت سربازی می‌فرستند. آن‌ها در طبقه‌بندی دروزی نیز جای نمی‌گیرند زیرا قفقازی هستند و نژادی متفاوت با آن‌ها دارند.

چرکس‌ها از پیش از سال ۱۹۴۸ روابط خوبی با ییشو (سازمان مرکزی اسرائیلی‌ها پیش از تأسیس) داشتند و در جنگ ۱۹۴۸ نیز در حمایت از اسرائیل با عرب‌ها جنگیدند. از سال ۱۹۵۸ نیز خدمت سربازی برای مردان چرکس اجباری شد. کودکان آن‌ها نیز دوره ابتدایی را در مدارسی جداگانه که در آن‌ها فرهنگ، زبان و میراث چرکس‌ها پاس داشته می‌شود، درس می‌خوانند. با این حال، آن‌ها نیز همچون سایر اقلیت‌ها در اسرائیل از تبعیض و فقدان حقوق برابر با یهودیان رنج می‌برند.

گرچه چرکس‌ها به اسرائیل وفادارند اما نخستین کانون وفاداری بسیاری از آن‌ها همچنان ملت پراکنده قفقازی است و به آرمان تشکیل یک وطن در سرزمینی که از آن تبعید شدند، پایبندند. آن‌ها به دنبال تشکیل یک جمهوری خود مختار در خاک روسیه یا کشوری مستقل در این سرزمین هستند تا بتوانند چرکس‌های سراسر جهان را به قفقاز بازگردانند. گرچه بسیاری از آن‌ها هویت اسرائیلی و وضعیت اقلیت بودن در اسرائیل را پذیرفته‌اند و یهودی بودن اسرائیل را زیر سؤال نمی‌برند اما در درجه نخست خود را عضوی از یک ملت قفقازی متشکل از ۱۲ طایفه می‌دانند که در قفقاز شمالی، ترکیه، اردن، سوریه و اسرائیل پراکنده شده‌اند.